Οι αντωνυμίες

Κτητικές αντωνυμίες




• Δικός μου, δική σου, δικό του (δυνατοί τύποι).
• Δικοί μας, δικοί σας, δικοί τους.
• Δική μου, δική σου, δική του.
• Δικές μας, δικές σας, δικές τους.
• Δικά μας, δικά σας, δικά τους.
• Των δικών μας, των δικών σας, των δικών τους.

• Μου, σου, του (αδύνατοι τύποι).

Η κτητικές αντωνυμίες εκφράζουν την ανάγκη μας να οριοθετήσουμε τον χώρο μέσα στον οποίο ζούμε, την εμβέλεια των δραστηριοτήτων μας, και ταυτόχρονα τον ίδιο μας τον εαυτό.
Μας βοηθούν να δείξουμε τη σχέση μας όχι μόνο με τους ανθρώπους και τα πράγματα που μας περιβάλλουν, αλλά και με αυτά που συνθέτουν τον εσωτερικό μας κόσμο.

Λέμε, για παράδειγμα,

•   Ο αδερφός μου, ο άντρας μου, η γυναίκα μου, ο παιδί μου, το σπίτι μου, τα μάτια μου, η κοπέλα μου, το αγόρι μου, το ρολόι μου, …

Λέμε όμως και

•   Η γνώμη μου, η άποψή μου, οι ιδέες μου, τα όνειρά μου, οι ελπίδες μου, οι φόβοι μου, η γνώσει μου, η συνείδησή μου, …

Αυτοπαθείς αντωνυμίες



• Ο εαυτός μου, ο εαυτός σου, ο εαυτός του, ο εαυτός της.
• Του εαυτού μου, τον εαυτό μου.
• Του εαυτού σου, τον εαυτό σου.
• Του εαυτού του, τον εαυτό του.
• Του εαυτού της, τον εαυτό της.

Το να αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας βλέποντας τον καθρέφτη είναι ένα καθημερινό απλό γεγονός, που επιβεβαιώνει την αυτό-συνείδησή μας, δηλαδή τη συνείδηση του εαυτού μας.

Η αυτοσυνείδηση αποτελεί τον πυρήνα των μηχανισμών που συνιστούν την έννοια “εαυτός”.
Μερικοί από τους μηχανισμούς αυτούς είναι:

1. Η δυνατότητα να αναγνωρίζουμε το όνομά μας.
2. Η δυνατότητα να αναγνωρίζουμε το δικό μας σώμα και τον εσωτερικό μας κόσμο.  Και, τέλος,
3. Η δυνατότητα να αναγνωρίζουμε τη θέση μας στον χώρο και τον χρόνο.

•   Είναι εκτός εαυτού.
•   Κάνεις κακό στον εαυτό σου.
•   Τον ενδιαφέρει μόνο ο εαυτός του.
•   Σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου.
•   Είναι κύριος του εαυτού του.
•   Πρέπει να υπερασπίσεις τον εαυτό σου.

Μερικές από τις λέξεις που έχουν ως πρώτο συνθετικό τη λέξη "εαυτός" >"αυτο":

Αυτοσυνείδηση, αυτενέργεια, αυτοδιάθεση, αυτεξούσιος, αυτόβουλος, αυτονομία, αυτοέλεγχος, αυτοκυριαρχία, αυτοπειθαρχία, αυταπάρνηση, αυτοδυναμία, αυταπόδεικτος, αυτογραφία,, αυτοάμυνα, αυταπάτη, αυτοδημιούργητος, αυτοκαταστροφή.

Οριστικές αντωνυμίες



• Ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο (Πάντοτε με άρθρο. Κλίνεται στον ενικό και τον πληθυντικό σε όλες τις πτώσεις εκτός από την κλητική).

• Μόνος μου, μόνος σου, μόνος του.
• Μόνοι μας, μόνοι σας, μόνοι τους.

• Μόνη μου, μόνη σου, μόνη της.
• Μόνες μας, μόνες σας, μόνες τους.

• Μόνο μου, μόνο σου, μόνο του.
• Μόνα μας, μόνα σας, μόνα τους.

Μην αφαιρείτε τα άρθρα
από τους πρωθυπουργούς...



Με τις οριστικές αντωνυμίες πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, γιατί είναι πιθανό να δημιουργηθούν παρεξηγήσεις εξαιτίας της λανθασμένης χρησιμοποίησής τους.

Προσέξτε τα παραδείγματα που ακολουθούν:

1.   Ο Γιώργος συνάντησε τον ίδιο τον Πρωθυπουργό.
2.   Ο Γιώργος συνάντησε τον ίδιο ___ Πρωθυπουργό.
3.   [Σε πάρτι μασκέ] Έτσι όπως ντύθηκε ο Γιώργος, είναι ίδιος ο Πρωθυπουργός!

Στην περίοδο (1), δίνουμε έμφαση στο πρόσωπο που συνάντησε ο Γιώργος. Δεν συνάντησε κάποιο άλλο πρόσωπο (τον γραμματέα του Πρωθυπουργού, ας πούμε, ή κάποιον σύμβουλό του), αλλά τον Πρωθυπουργό. Όλοι βέβαια γνωρίζουμε πόσο δύσκολο είναι να συναντήσει κανείς τον Πρωθυπουργό...
Στην περίοδο (2), τα πράγματα είναι διαφορετικά.
Δίνουμε έμφαση στην ταυτότητα και όχι στο πρόσωπο.

Πέρασε -ευτυχώς- η εποχή που οι πρωθυπουργοί άλλαζαν στη χώρα μας μέσα σε μια νύχτα. Σ’ αυτή την περίπτωση μόνο θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει την περίοδο (2). Ο Γιώργος δηλαδή συνάντησε τον πρωθυπουργό που είχε συναντήσει και την προηγούμενη φορά, και όχι έναν καινούριο!

Στην περίοδο (3), δίνουμε έμφαση στην ομοιότητα. Ο Γιώργος μεταμφιέστηκε τόσο καλά, που μοιάζει με τον Πρωθυπουργό.

Αναφορικές αντωνυμίες



Οι αντωνυμίες αυτές, όπως δηλώνεται από τον επιθετικό τους προσδιορισμό, αναφέρονται σε ένα τμήμα του κειμένου (προφορικού ή γραπτού) που έχει προηγηθεί.

• Που (είναι άκλιτο).
• Ο οποίος, η οποία, το οποίο (κλίνεται όπως το επίθετο "ωραίος", "ωραία", "ωραίο").
• Όποιος, όποια, όποιο (χωρίς άρθρο. Κλίνεται όπως το επίθετο "πλούσιος").
• Ό, τι, οτιδήποτε (είναι άκλιτο).
• Όσος, όση όσο (κλίνεται όπως το επίθετο "άσπρος").
M
M