Τα αριθμητικά στον λόγο μας

Τα απόλυτα αριθμητικά

Ποια αριθμητικά κλίνονται:

1. Τα απόλυτα αριθμητικά δύο, πέντε ώς το εκατό δεν κλίνονται (έχουν ένα μόνο τύπο για όλα τα γένη και όλες τις πτώσεις).

2. Τα αριθμητικά ένα, τρία και τέσσερα κλίνονται: το ένα μόνο στον ενικό. Το τρία και το τέσσερα μόνο στον πληθυντικό.

3. Το τρία και το τέσσερα έχουν κοινούς τύπους για το αρσενικό και το θηλυκό γένος:

• Τέσσερις άντρες, τέσσερις μέρες, τρία βιβλία.

4. Τα αριθμητικά από το διακόσια και πέρα έχουν τρία γένη και κλίνονται, μόνο στον πληθυντικό, όπως η λέξη "πλούσιος".

• διακόσιοι άνθρωποι, τριακοσίων ευρώ.

Τα αριθμητικά από 2000 ώς 999.000

1. Τα αριθμητικά που προσδιορίζουν τις "χιλιάδες" (από 2000 ώς το 999.000) και τα "εκατομμύρια" συμφωνούν στο γένος, στον αριθμό και στην πτώση με τις "χιλιάδες" και τα "εκατομμύρια" και όχι με τα ονόματα που προσδιορίζουν.

• τέσσερις χιλιάδες στρατιώτες, τέσσερα εκατομμύρια λέξεις.

2. Η λέξη "χιλιάδες", που χρησιμεύει στον σχηματισμό των αριθμητικών από το 2000 ώς το 999.000, κλίνεται όπως η λέξη "ελπίδα".

Τα σύνθετα αριθμητικά

Τα σύνθετα αριθμητικά από δύο ή περισσότερους αριθμούς κλίνονται όσο κλίνονται οι λέξεις που τα απαρτίζουν.

• διακόσιοι είκοσι τρεις: κλίνονται το "διακόσιοι" και το "τρεις'
• διακοσίων τριών ευρώ, διακόσιους τρεις ανεμόμυλους
• Στο χίλιοι εκατόν τέσσερεις, κλίνονται το "χίλιοι" και το "τέσσερεις".

Αριθμητικά που γράφονται με μία λέξη

Τα αριθμητικά από το 13 μέχρι το 19 γράφονται με μία λέξη:

13   δεκατρία
14   δεκατέσσερα
15   δεκαπέντε
16   δεκαέξι
17   δεκαεπτά
18   δεκαοκτώ
19   δεκαεννέα

Από το 21 και πέρα γράφονται με δύο λέξεις.

Οι δεκαδικοί αριθμοί

Η ορθογραφία του 0,5

Αν το απόλυτο αριθμητικό τελειώνει σε φωνήεν...	η μισή μονάδα εκφράζεται με τον άκλιτο τύπο -μισι.
Αν το απόλυτο αριθμητικό τελειώνει σε σύμφωνο...	η μισή μονάδα εκφράζεται με τον άκλιτο τύπο -ήμισι.

• Δυόμισι χιλιάδες τόνοι
• Τριάμισι κιλά
• Τεσσεράμισι κιλά
• Τεσσερισήμισι ώρες

Οι δεκαδικοί αριθμοί και τα ουσιαστικά

Τα απόλυτα αριθμητικά που γράφονται με μια λέξη, αν κλίνεται το ακέραιο τμήμα τους, δεν γράφονται ποτέ στη γενική.

τρεις μέρες	Αν προσθέσουμε μισή μέρα	= τρεισήμισι μέρες
τέσσερις ώρες	Αν προσθέσουμε μισή ώρα	= τεσσερισήμισι ώρες
τρεις τόνοι	Αν προσθέσουμε μισό τόνο	= τρεισήμισι τόνοι
τέσσερα κιλά	Αν προσθέσουμε μισό κιλό	= τεσσεράμισι κιλά
τρία εκατομμύρια ευρώ	Αν προσθέσουμε μισό εκατομμύριο	= τριάμισι εκατομμύρια ευρώ
τρεις χιλιάδες μέτρα	Αν προσθέσουμε πεντακόσια μέτρα	= τρεισήμισι χιλιάδες μέτρα
δώδεκα χιλιάδες λίρες	Αν προσθέσουμε πεντακόσιες λίρες	= δωδεκάμισι χιλιάδες λίρες
δεκατρείς χιλιάδες λίρες	Αν προσθέσουμε πεντακόσιες λίρες	= δεκατρεισήμισι χιλιάδες λίρες

Δεκαετία και δεκαετηρίδα

Τα αριθμητικά που έχουν ως δεύτερο συνδετικό τα μορφήματα -ετία και
-ετηρίδα δεν έχουν την ίδια σημασία:

Το πρώτο (-ετία) σημαίνει χρονικό διάστημα.

Το δεύτερο (-ετηρίδα) σημαίνει τον τελευταίο χρόνο ενός χρονικού διαστήματος, ο οποίος είναι συνήθως μια επέτειος που εορτάζεται με επίσημες εκδηλώσεις.

• Δεκαετία είναι χρονικό διάστημα δέκα ετών.
• Δεκαετηρίδα είναι ο τελευταίος χρόνος της δεκαετίας, δηλαδή ο δέκατος.

• Πεντηκονταετία είναι χρονικό διάστημα πενήντα ετών.
• Πεντηκονταετηρίδα είναι ο πεντηκοστός χρόνος της πεντηκονταετίας.

• Εκατονταετία είναι χρονικό διάστημα εκατό χρόνων.
• Εκατονταετηρίδα είναι ο εκατοστός χρόνος της εκατονταετίας.

• Χιλιετία είναι χρονικό διάστημα χιλίων χρόνων.
• Χιλιετηρίδα είναι ο τελευταίος χρόνος της χιλιετίας, δηλαδή ο χιλιοστός.