Η σύνδεση φράσεων
και προτάσεων


Ασύνδετο σχήμα




Οι προτάσεις και οι φράσεις που διατάσσονται μ’ αυτόν τον τρόπο είναι ομοειδείς και ισοδύναμες. Τοποθετούνται, δηλαδή, η μία δίπλα στην άλλη, χωρίς παρατακτικούς συνδέσμους. Το σημείο στίξης που τις διαφοροποιεί είναι το κόμμα (διάγραμμα 1).
Παραδείγματα


  Άνοιξε την πόρτα, περιεργάστηκε τον χώρο, προχώρησε στο σαλόνι, κάθισε στη μεγάλη πολυθρόνα. [Ρηματικές φράσεις-προτάσεις]
  Ήρθα, είδα, νίκησα. [Ρηματικές φράσεις / προτάσεις]
  Είπε ότι δεν είδε, ότι δεν άκουσε, ότι δεν κατάλαβε τίποτα. [Δευτερεύουσες προτάσεις]
  Έγιναν διαδηλώσεις στην Κρήτη, στη Λάρισα, στη Θεσσαλονίκη, στην Κόρινθο. [Προθετικές φράσεις]
•   Οδηγούσε γρήγορα, νευρικά, τρελά. [Επιρρηματικές φράσεις]
   Ήταν ωραίος, ψηλός, δυνατός. [Επίθετα]
Το ασύνδετο σχήμα
Διάγραμμα 1
ΚΠ: Κύρια Πρόταση
ΔΠ: Δευτερεύουσα Πρόταση

Παρατακτική σύνδεση




Παρατάσσουμε ομοειδείς και ισοδύναμες προτάσεις (κύριες με κύριες, Δευτερεύουσες με Δευτερεύουσες) και φράσεις, χρησιμοποιώντας για τη σύνδεσή τους παρατακτικούς συνδέσμους (διάγραμμα 2).
Παραδείγματα


  Ήταν έξυπνη και όμορφη. [Επίθετα]
  Χιόνισε στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. [Προθετικές φράσεις]
  Μου αρέσεις και σε σκέφτομαι. [Κύριες προτάσεις: καταφατική σύνδεση]
  Διαβάζεις τώρα ή κοιμάσαι; [Κύριες προτάσεις]
   Της είπε ότι την αγαπά και (ότι) τη σκέφτεται. [Δευτερεύουσες προτάσεις: καταφατική σύνδεση]
   Ούτε είδε ούτε άκουσε τίποτα. [Κύριες προτάσεις: αποφατική σύνδεση]
  Είπε ότι δεν είδε και ότι δεν άκουσε τίποτα. [Δευτερεύουσες προτάσεις: αποφατική σύνδεση]
  Όχι μόνο δεν ήρθε, αλλά και δεν τηλεφώνησε. [Επιδοτική αντίθεση]
   Όχι μόνο ήρθε, αλλά και κάθισε με τις ώρες. [Επιδοτική αντίθεση]
Παρατακτική σύνδεση
Διάγραμμα 2
πσ: παρατακτικός σύνδεσμος

Υποτακτική σύνδεση




Η υποτακτική σύνδεση είναι τρόπος σύνδεσης των Δευτερευουσών προτάσεων με τις Κύριες (διάγραμμα 3).

Οι Δευτερεύουσες (εξαρτημένες) προτάσεις υποτάσσονται στις Κύριες --εξαρτώνται απ’ αυτές. Η σύνδεση γίνεται με τους υποτακτικούς συνδέσμους.
Παραδείγματα


  Φοβάμαι μήπως βρέξει πολύ αύριο. [Κύρια και Ενδοιαστική πρόταση]
   Κοιμάται ακόμη, γιατί κοιμήθηκε τα ξημερώματα. [Κύρια και Αιτιολογική πρόταση]
   Έβγαλε το πουκάμισό του επειδή έκανε ζέστη. [Κύρια και Αιτιολογική πρόταση]
  Έβγαλε το πουκάμισό του, όταν διαπίστωσε ότι λείπει ένα κουμπί. [Κύρια και Χρονική πρόταση]
   Οδηγούσε γρήγορα, για να προλάβει το τρένο. [Κύρια και Τελική πρόταση]
  Το ανέκδοτο ήταν τόσο κρύο, που δεν γέλασε κανείς. [Κύρια και Αποτελεσματική πρόταση]
  Αν χάσεις το θάρρος σου, χάνεις τα πάντα στη ζωή. [Υποθετική και Κύρια πρόταση]
Υποτακτική σύνδεση
Διαδοχική υπόταξη

Διαδοχική υπόταξη



Όταν όμως υποτάσσεται μια δευτερεύουσα πρόταση σε μια άλλη δευτερεύουσα, τότε υπόταξη ονομάζεται διαδοχική (διάγραμμα 4).
Παραδείγματα


   Εμπόδια είναι αυτά τα τρομερά πράγματα που βλέπεις όταν απομακρύνεις το βλέμμα από τους στόχους σου. [Η χρονική πρόταση υποτάσσεται στην αναφορική]

  Οι δημοσιογράφοι που εργάζονται σε κομματικά έντυπα είναι μεροληπτικοί γιατί είναι υποχρεωμένοι να υπηρετούν την κομματική γραμμή. [Η ειδική πρόταση υποτάσσεται στην αιτιολογική, και αυτή στην αναφορική]

  Τώρα «πρόσφυγες» είναι εκείνοι που ήταν τόσο άτυχοι, ώστε να φτάσουν σε μια καινούργια χώρα δίχως καθόλου οικονομικούς πόρους. [Η αποτελεσματική πρόταση υποτάσσεται στην αναφορική]
Διάγραμμα 3
õó: õðïôáêôéêüò óýíäåóìïò
Διάγραμμα 4
M
M