Οι προτάσεις και οι εμπειρίες μας
Θα ήταν όμως αδύνατο να βάλουμε σε τάξη όλη αυτή την πολυμορφία των ρόλων και των δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζουν τη ζωή μας αν δεν είχαμε τη δυνατότητα να αποτυπώσουμε τις καθημερινές μας εμπειρίες μας με μορφή απλών ιστοριών ή απλών δομών.
Αυτές οι απλές ιστορίες, δηλαδή οι προτάσεις μας που γράφουμε ή εκφωνούμε, θεμελιώνονται σε ορισμένες αρχετυπικές αντιλήψεις.
Πρόκειται για αντιλήψεις που μας παρέχουν τα δομικά υλικά με τα οποία οικοδομούμε τις εμπειρίες μας
Μια από αυτές τις αρχετυπικές αντιλήψεις σχετίζεται με τη δυνατότητα να αντιλαμβανόμαστε και να εκφράζουμε μια δραστηριότητα ή ένα γεγονός με βάση:
• Το περιβάλλον στο οποίο εκτυλίσσεται, και
• Τους μετέχοντες σ' αυτή τη δραστηριότητα ή στο γεγονός
Παράδειγμα
Είναι πιθανόν, τώρα που διαβάζετε αυτή την ιστολίδα, να βρίσκεστε στο δωμάτιό σας. Μέσα σ' αυτό υπάρχει ο υπολογιστής, ένα γραφείο ή ένα τραπέζι, βιβλία, χαρτιά, στυλό.
Όλα αυτά είναι αντικείμενα που καταλαμβάνουν μια θέση στο περιβάλλον του δωματίου.
Από την άλλη πλευρά είστε εσείς: Είστε άνδρας ή γυναίκα, έχετε ένα όνομα, μια συγκεκριμένη ηλικία, και όσες άλλες ιδιότητες επιθυμείτε να αποδώσετε στον εαυτό σας. Έχετε βέβαια και εσείς μια θέση μέσα στο δωμάτιο.
Τώρα,
1. διαβάζετε αυτές τις προτάσεις στην οθόνη του υπολογιστή σας·
2. μετακινείτε το κείμενο προς τα κάτω με το δάχτυλο, ή
3. μετακινείτε το κείμενο προς τα πάνω με το ποντίκι·
4. σκέφτεστε τις προτάσεις που διαβάζετε...
Με τη βοήθεια της γλώσσας, οι προτάσεις 1, 2, 3, και 4 αποδίδουν τέσσερα γεγονότα.
Για να συντελεστούν (για να λάβουν χώρα, όπως λέμε) αυτά τα γεγονότα, χρειάστηκαν ορισμένα "βασικά συστατικά":
• Εσείς:
• που αποφασίσατε να διαβάσετε το κείμενο.
• με τα μέσα που χρησιμοποιήσατε:
• τα δάχτυλά σας, ή
• το ποντίκι
• Τα αντικείμενα, με τα οποία ασχοληθήκατε:
• το κείμενο
• την οθόνη του υπολογιστή
• το ποντίκι
• Τα ρήματα που περιγράφουν τις δραστηριότητές σας:
• διαβάζετε
• μετακινείτε
• σκέφτεστε
Ας εστιάσουμε την προσοχή μας σε ένα από αυτά: "Εσείς μετακινείτε με το δάχτυλο το κείμενο".
Διάγραμμα 1
Στο διάγραμμα 1 αποτυπώνονται σχηματικά το Περιβάλλον (Δωμάτιο) και το Γεγονός. Στο γεγονός συμμετέχετε εσείς, το κείμενο, και το μέσο που χρησιμοποιήσατε για να "μετακινήσετε" το κείμενο.
Τα βέλη συμβολίζουν τη μεταβίβαση της ενέργειας από "εσάς" στο "δάχτυλο" του χεριού σας, και από το "δάχτυλο" στο "κείμενο".
Δείτε τώρα, στο διάγραμμα 2, το περιβάλλον και τους ρόλους των μετεχόντων στο γεγονός:
Διάγραμμα 2
• Εσείς είστε η αφετηρία της δραστηριότητας: είστε ο Δρων ή Δράστης (από το ρήμα "δρω").
• Το κείμενο που δέχεται την ενέργειά σας ("μετακινείτε"): είναι ο Πάσχων.
• Το δάχτυλο είναι το μέσο για να επιτύχετε τον σκοπό σας: είναι το Όργανο.
Ο Δρων, ο Πάσχων, το Όργανο είναι μερικοί από τους αρχετυπικούς ρόλους που μας βοηθούν να οργανώσουμε την καθημερινή μας εμπειρία, να συλλάβουμε τα γεγονότα που συμβαίνουν, και να κατανοήσουμε τη σχέση με τον εαυτό μας και τον κόσμο.
